Phân tích nội dung cơ bản của cặp phạm trù cái chung và cái riêng? Ý nghĩa phương pháp luận của việc nghiên cứu cặp phạm trù này?
Ngày: 14/01/2024
Trong ba quy luật cơ bản của phép biện chứng duy vật, nguyên lý về mối liên hệ phổ biến thể hiện qua sáu cặp phạm trù. Hãy cùng Ôn thi sinh viên tìm hiểu cặp phạm trù cái chung, cái riêng trong bài viết này nhé! NHẬN NGAY TÀI LIỆU ÔN TẬP TRIẾT HỌC MÁC LENIN TẠI ĐÂY
1. Khái niệm cái chung, cái riêng
- Cái riêng là một khái niệm dùng để chỉ một sự vật, hiện tượng, một quá trình nhất định
- Cái chung: là khái niệm dùng để chỉ nhiều mặt, những thuộc tính, những quan hệ tồn tại phổ biến ở những sự vật, hiện tượng
- Ví dụ:
+ Hình tam giác ABC là tam giác nhọn một sự vật cụ thể là cái riêng (cái chung của các tam giác khác: đều là tam giác)
+ Con người là cái chung được đặt trong mối tương quan từng người cụ thể (cái riêng). Chẳng hạn như học sinh A, học sinh B là cái riêng trong cái chung là lớp học 10C
+ Con vẹt là cái riêng, con thỏ là cái riêng, động vật là cái chung
- Lưu ý: Cái riêng, cái chung chỉ mang tính tương đối, tùy theo lăng kính mà chúng ta xem xét tương quan nào.
- Ví dụ: Lớp học 10B có thể là cái chung, và trong cái chung ấy thì học sinh An, Nam là cái riêng. Nhưng khi đặt lớp 10B trong mối tương tương quan với cả trường thì lớp học 10B là cái riêng, còn trường học là cái chung.
- Cái đơn nhất: là khái niệm dùng để chỉ những đặc tính, tính chất chỉ tồn tại ở một sự vật, hiện tượng mà không lặp lại ở các sự vật, hiện tượng khác
- Ví dụ: dấu vân tay, giọng nói của mỗi người, tính cách mỗi người,…
=> Cái chung, cái riêng, cái đơn nhất đều tồn tại khách quan
- Cái chung: là khái niệm dùng để chỉ nhiều mặt, những thuộc tính, những quan hệ tồn tại phổ biến ở những sự vật, hiện tượng
- Ví dụ:
+ Hình tam giác ABC là tam giác nhọn một sự vật cụ thể là cái riêng (cái chung của các tam giác khác: đều là tam giác)
+ Con người là cái chung được đặt trong mối tương quan từng người cụ thể (cái riêng). Chẳng hạn như học sinh A, học sinh B là cái riêng trong cái chung là lớp học 10C
+ Con vẹt là cái riêng, con thỏ là cái riêng, động vật là cái chung
- Lưu ý: Cái riêng, cái chung chỉ mang tính tương đối, tùy theo lăng kính mà chúng ta xem xét tương quan nào.
- Ví dụ: Lớp học 10B có thể là cái chung, và trong cái chung ấy thì học sinh An, Nam là cái riêng. Nhưng khi đặt lớp 10B trong mối tương tương quan với cả trường thì lớp học 10B là cái riêng, còn trường học là cái chung.
- Cái đơn nhất: là khái niệm dùng để chỉ những đặc tính, tính chất chỉ tồn tại ở một sự vật, hiện tượng mà không lặp lại ở các sự vật, hiện tượng khác
- Ví dụ: dấu vân tay, giọng nói của mỗi người, tính cách mỗi người,…
=> Cái chung, cái riêng, cái đơn nhất đều tồn tại khách quan
2. Mối quan hệ biện chứng giữa cái chung và cái riêng
- Thứ nhất, cái chung chỉ tồn tại trong cái riêng, thông qua cái riêng mà biểu hiện sự tồn tại của nó.
Ví dụ: Không có con “động vật” chung tồn tại bên cạnh con trâu, con thỏ, con ngựa cụ thể. Trong bất cứ con vật riêng lẻ cũng đều bao hàm trong nó những thuộc tính chung của động vật
Ví dụ: Không có con “động vật” chung tồn tại bên cạnh con trâu, con thỏ, con ngựa cụ thể. Trong bất cứ con vật riêng lẻ cũng đều bao hàm trong nó những thuộc tính chung của động vật
Xem thêm: Quy luật mâu thuẫn trong triết học
- Thứ hai, cái riêng chỉ tồn tại trong mối quan hệ với cái chung, không có cái riêng tồn tại độc lập tuyệt đối tách rời cái chung
Ví dụ 1: Trong một lớp học có 30 sinh viên, mỗi sinh viên coi như “một cái riêng”; 30 sinh viên này (30 cái riêng) liên hệ với nhau và sẽ đưa đến những điểm chung: đồng hương, đều là con người, đều là sinh viên, v.v
Ví dụ 2: Nền kinh tế của mỗi quốc gia là những cái riêng bởi mỗi quốc gia đều có những điểm phong phú, riêng biệt so với các nước khác nhưng nền kinh tế nào cũng bị chi phối bởi những quy luật chung như quy luật tiền tệ, quy luật trong quan hệ sản xuất,…
- Thứ ba, cái riêng là cái toàn bộ, phong phú, đa dạng hơn cái chung, còn cái chung là cái bộ phận nhưng sâu sắc, bản chất hơn cái riêng. Luận giải thêm:
+ Cái chung sâu sắc hơn cái riêng, vì cái chung phản ánh thuộc tính, những mối liên hệ ổn định tất nhiên lặp lại ở nhiều cái riêng cùng loại. Do vây cái chung là cái gắn liền với bản chất, quy định phương hướng ̣ tồn tại và phát triển của cái riêng.
Ví dụ: cái chung của thủ đô là thuộc tính “trung tâm chính trị, kinh tế, văn hoá của một quốc gia”. Nhưng, từng thủ đô cụ thể còn có nhiều nét riêng khác về diện tích, dân số, vị trí địa lý, v.v...Nhưng rõ ràng, thuộc tính “trung tâm chính trị, kinh tế, văn hoá của một quốc gia dân tộc” sâu sắc hơn, nó phản ánh được bản chất sâu xa, ổn định, bền vững của thủ đô, từ đó quy định được phương hướng tồn tại là thủ đô chính là nơi giao thương, đại diện ngoại giao với các vấn đề mang tính quốc tế…Còn những cái riêng của thủ đô như những thuộc tính về dân số, vị trí, diện tích, v.v... không nói lên được bản chất, sâu sắc của thủ đô.
Xem thêm: Cấu trúc chuẩn của một bài tiểu luận
+ Cái riêng là toàn bộ phong phú hơn cái chung vì ngoài những điểm chung cái riêng còn có cái đơn nhất.
Ví dụ: Na là kim loại hoạt động mạnh nhất: Na là cái riêng, kim loại là cái chung, kim loại hoạt động mạnh nhất là cái đơn nhất.
- Thứ tư, cái chung và cái đơn nhất có thể chuyển hóa cho nhau trong quá trình phát triển của sự vật, có thể coi đây là sẽ chuyển hoá giữa hai mặt đối lập. Sự chuyển hóa giữa cái đơn nhất và cái chung diễn ra theo hai hướng: cái đơn nhất biến thành cái chung, làm sự vật phát triển và ngược lại, cái chung biến thành cái đơn nhất làm cho sự vật dần dần mất đi.
+ Sự chuyển hóa từ cái đơn nhất thành cái chung là biểu hiện của việc cái mới ra đời thay thế cái cũ
+ Sự chuyển hóa từ cái chung thành cái đơn nhất là quá trình cái cũ, lỗi thời bị phủ định.
Ví dụ: TH cái đơn nhất chuyển hóa thành cái chung:
+ Một sáng kiến khi mới ra đời, nó là “cái đơn nhất” nhưng bởi sáng kiến ấy đem đến những đổi mới tích cực cho xã hội nên với mục đích áp dụng trong thực tiễn, sáng kiến ấy được phổ biến đến với mọi người, và nó lại trở thành “cái chung”
+ Hoặc một tác phẩm văn học ban đầu được sáng tác bởi một tác giả, nó là cái đơn nhất khi tác giả ấy chưa quyết định phát hành đến các bạn độc giả. Nhưng khi anh ta cảm thấy tác phẩm ấy có thể đem đến cái nhìn mới với những giá trị nhân văn trong xã hội và đưa tác phẩm đến với nhiều bạn đọc, lưu truyền đến nhiều thế hệ sau tác phẩm ấy đã trở thành “cái chung”
=> Trong quá trình phát triển, cái đơn nhất đã chuyển hóa thành cái chung
Ví dụ: TH cái chung chuyển hóa thành cái đơn nhất: Trong xã hội phong kiến xưa, tư tưởng trọng nam khinh nữ tồn tại ở nhiều gia đình (nói chung), sau này xã hội phát triển quan điểm ấy chỉ còn ở một số người (cái đơn nhất) cái chung dần chuyển hóa thành cái đơn nhất
3. Ý nghĩa phương pháp luận
- Thứ nhất, để nhận thức được cái chung, cái bản chất ta phải xuất phát từ cái riêng
- Thứ hai, trong nhận thức phải tìm ra cái chung và trong hoạt động thực tiễn phải đưa cái chung vào để tạo ra cái riêng
Ví dụ: Kinh doanh về lĩnh vực cà phê: chúng ta cần tìm hiểu nhu cầu khách hàng, theo khảo sát 77% thích cà phê hòa tan, 22% cà phê đen, 1% cà phê đá xay tìm ra cái chung cần sản xuất trọng yếu cà phê hòa tan
- Thứ ba, trong hoạt động thực tiễn phải vận dụng linh hoạt sự chuyển hóa giữa cái chung và cái đơn nhất: cần tạo điều kiện cho cái đơn nhất có lợi trở thành cái chung và cái chung bất lợi trở thành cái riêng
Ví dụ:
- Nghiên cứu giống lúa ST25 nhận được giải gạo ngon nhất thế giới (cái đơn nhất mới xuất hiện).Cái đơn nhất này mang lại lợi cao, thúc đẩy nền sản xuất nông nghiệp vậy nên cần nghiên cứu phổ biến để mọi người cùng thưởng thức (cái chung).
- Một bạn HSG có phương pháp học tập tốt (cái đơn nhất) cần chia sẻ cho các bạn trong lớp khác để nâng cao thành tích học tập của cả lớp (cái chung).
- Thứ hai, trong nhận thức phải tìm ra cái chung và trong hoạt động thực tiễn phải đưa cái chung vào để tạo ra cái riêng
Ví dụ: Kinh doanh về lĩnh vực cà phê: chúng ta cần tìm hiểu nhu cầu khách hàng, theo khảo sát 77% thích cà phê hòa tan, 22% cà phê đen, 1% cà phê đá xay tìm ra cái chung cần sản xuất trọng yếu cà phê hòa tan
- Thứ ba, trong hoạt động thực tiễn phải vận dụng linh hoạt sự chuyển hóa giữa cái chung và cái đơn nhất: cần tạo điều kiện cho cái đơn nhất có lợi trở thành cái chung và cái chung bất lợi trở thành cái riêng
Ví dụ:
- Nghiên cứu giống lúa ST25 nhận được giải gạo ngon nhất thế giới (cái đơn nhất mới xuất hiện).Cái đơn nhất này mang lại lợi cao, thúc đẩy nền sản xuất nông nghiệp vậy nên cần nghiên cứu phổ biến để mọi người cùng thưởng thức (cái chung).
- Một bạn HSG có phương pháp học tập tốt (cái đơn nhất) cần chia sẻ cho các bạn trong lớp khác để nâng cao thành tích học tập của cả lớp (cái chung).
Cái chung, cái riêng là một trong những cặp phạm trù quan trọng của Triết học Mác - Lênin. Hy vọng bài viết này hữu ích với bạn!!
Liên hệ tương tác trực tiếp qua zalo: 0359.286.819 (chị Linh - giải quyết khó khăn môn Nguyên lý kế toán, Kế toán tài chính TẤT CẢ CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC)
💥Giải đáp FREE các câu hỏi về NGUYÊN LÝ KẾ TOÁN
💥Nhận gia sư 1-1 cấp tốc cho người mất gốc (online/offline)
💥Nhận booking giải bài tập về nhà, đề cương ôn tập , làm mẫu các đề thi (có đáp án và giải thích chi tiết)
Đọc chi tiết dịch vụ tại đây
📍 KHÔNG NHẬN THI HỘ - HỌC LÀ HIỂU BẢN CHẤT
Liên hệ tương tác trực tiếp qua zalo: 0359.286.819 (chị Linh - giải quyết khó khăn môn Nguyên lý kế toán, Kế toán tài chính TẤT CẢ CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC)
💥Giải đáp FREE các câu hỏi về NGUYÊN LÝ KẾ TOÁN
💥Nhận gia sư 1-1 cấp tốc cho người mất gốc (online/offline)
💥Nhận booking giải bài tập về nhà, đề cương ôn tập , làm mẫu các đề thi (có đáp án và giải thích chi tiết)
Đọc chi tiết dịch vụ tại đây
📍 KHÔNG NHẬN THI HỘ - HỌC LÀ HIỂU BẢN CHẤT