Phân tích 2 phương pháp sản xuất giá trị thặng dư trong chủ nghĩa tư bản. Tại sao nói phương pháp sản xuất tương đối là đặc trưng cơ bản của nền sản xuất tư bản chủ nghĩa và giá trị thặng dư siêu ngạch là hình thức biến tướng của giá trị thặng dư tương đối?
Ngày: 10/03/2024
Bên cạnh việc nắm rõ về giá trị thặng dư là gì, chúng ta cần hiểu và biết các phương pháp sản xuất giá trị thặng dư. Hãy cùng Ôn thi sinh viên tìm hiểu nhé!
1. Phương pháp sản xuất giá trị thặng dư tuyệt đối
Sản xuất giá trị thặng dư tuyệt đối là phương pháp sản xuất ra giá trị thặng dư được thực hiện trên cơ sở kéo dài tuyệt đối ngày lao động của công nhân trong điều kiện thời gian lao động tất yếu không đổi và giá trị thặng dư được sản xuất ra bằng phương pháp này gọi là giá trị thặng dư tuyệt đối.
Với lòng tham vô hạn, các nhà tư bản tìm đủ mọi cách để kéo dài ngày lao động, nâng cao trình độ bóc lột sức làm thuê. Nhưng một mặt, do giới hạn tự nhiên về sức lực con người, giới hạn về tinh thần, xã hội, mặt khác do đấu tranh quyết liệt của công nhân đòi rút ngắn ngày lao động nên ngày lao động không thể kéo dài vô hạn. Tuy nhiên ngày lao động cũng không thể rút ngắn đến mức bằng thời gian lao động tất yếu. Một hình thức khác của sản xuất giá trị thặng dư tuyệt đối là tăng cường độ lao động vì nó giống kéo dài thời gian lao động trong ngày.
Với lòng tham vô hạn, các nhà tư bản tìm đủ mọi cách để kéo dài ngày lao động, nâng cao trình độ bóc lột sức làm thuê. Nhưng một mặt, do giới hạn tự nhiên về sức lực con người, giới hạn về tinh thần, xã hội, mặt khác do đấu tranh quyết liệt của công nhân đòi rút ngắn ngày lao động nên ngày lao động không thể kéo dài vô hạn. Tuy nhiên ngày lao động cũng không thể rút ngắn đến mức bằng thời gian lao động tất yếu. Một hình thức khác của sản xuất giá trị thặng dư tuyệt đối là tăng cường độ lao động vì nó giống kéo dài thời gian lao động trong ngày.
2. Phương pháp sản xuất giá trị thặng dư tương đối
Sản xuất giá trị thặng dư tương đối là phương pháp sản xuất ra giá trị thặng dư được thực hiện bằng cách rút ngắn thời gian lao động tất yếu lại để kéo dài thời gian lao động thặng dư trên cơ sở tăng năng suất lao động xã hội trong điều kiện độ dài ngày lao động không đổi và giá trị thặng dư sản xuất ra bằng phương pháp này gọi là giá trị thặng dư tương đối.
Việc tăng năng suất lao động trước hết ở các ngành sản xuất ra vật phẩm tiêu dùng, sẽ làm giá trị sức lao động giảm xuống do đó là giảm thời gian lao động cần thiết. Khi độ dài ngày lao động không thay đổi, thời gian lao động cần thiết giảm sẽ làm tăng thời gian lao động thặng dư-thời gian sản xuất ra giá trị thặng dư tương đối cho nhà tư bản.
Để giành ưu thế cạnh tranh, thu được nhiều giá trị thặng dư, các nhà tư bản đã áp dụng tiến bộ kỹ thuật mới vào sản xuất, cải tiến tổ chức sản xuất, hoàn thiện phương pháp quản lý kinh tế nâng cao năng suất lao động. Kết quả là giá trị cá biệt của hàng hóa thấp hơn giá trị xã hội. Nhà tư bản nào thực hiện được điều đó sẽ thu được giá trị thặng dư vượt trội hơn (giá trị thặng dư siêu ngạch).
Việc tăng năng suất lao động trước hết ở các ngành sản xuất ra vật phẩm tiêu dùng, sẽ làm giá trị sức lao động giảm xuống do đó là giảm thời gian lao động cần thiết. Khi độ dài ngày lao động không thay đổi, thời gian lao động cần thiết giảm sẽ làm tăng thời gian lao động thặng dư-thời gian sản xuất ra giá trị thặng dư tương đối cho nhà tư bản.
Để giành ưu thế cạnh tranh, thu được nhiều giá trị thặng dư, các nhà tư bản đã áp dụng tiến bộ kỹ thuật mới vào sản xuất, cải tiến tổ chức sản xuất, hoàn thiện phương pháp quản lý kinh tế nâng cao năng suất lao động. Kết quả là giá trị cá biệt của hàng hóa thấp hơn giá trị xã hội. Nhà tư bản nào thực hiện được điều đó sẽ thu được giá trị thặng dư vượt trội hơn (giá trị thặng dư siêu ngạch).
Sở dĩ phương pháp này là đặc trưng của nền sản xuất tư bản chủ nghĩa vì bản chất của nó là làm tăng năng suất lao động khiến cho thời gian lao động cá biệt giảm xuống, dẫn đến thời gian lao động tất yếu giảm từ đó làm tăng đáng kể trình độ bóc lột. Đồng thời, đối với sản xuất giá trị thặng dư tương đối, thời gian lao động không đổi thậm chí có thể giảm và vẫn có giới hạn dưới là thời gian lao động tất yếu còn giới hạn trên chỉ tương đối nên nó phù hợp với khả năng lao động của người công nhân, giúp họ có thời gian tái sản xuất sức lao động. Phương pháp này được áp dụng trong suốt thời kỳ chủ nghĩa tư bản, phù hợp với khả năng lao động của công nhân và mang lại lợi nhuận cao.
3. Mác gọi giá trị thặng dư siêu ngạch là biến tướng của giá trị thặng dư tương đối vì:
- Cả hai đều dựa trên cơ sở tăng năng suất lao động, do người công nhân tạo ra
- Giá trị thặng dư siêu ngạch là phần giá trị thặng dư thu được do tăng năng suất lao động cá biệt làm cho giá trị cá biệt của hàng hóa thấp hơn giá trị thường của nó.
- giá trị thặng dư tương đối do toàn bộ nhà tư bản đều có thể thu được, nhưng giá trị thặng dư SN chỉ do 1 số nhà TB có kỹ thuật tiên tiến mới thu được, nó không chỉ thể hiện quan hệ bóc lột giữa nhà tư bản và công nhân mà còn thể hiện quan hệ cạnh tranh giữa các nhà tư bản
- giá trị thặng dư siêu ngạch là động lực mạnh nhất để thúc đẩy tư bản cải tiến kĩ thuật, áp dụng công nghệ mới vào sản xuất nhằm tăng năng suất lao động.
=> chủ nghĩa tư bản chủ yếu tạo ra giá trị thặng dư tương đối song giá trị thặng dư siêu ngạch là mục đích tối thượng của bất kỳ nhà tư bản nào.
- Giá trị thặng dư siêu ngạch là phần giá trị thặng dư thu được do tăng năng suất lao động cá biệt làm cho giá trị cá biệt của hàng hóa thấp hơn giá trị thường của nó.
- giá trị thặng dư tương đối do toàn bộ nhà tư bản đều có thể thu được, nhưng giá trị thặng dư SN chỉ do 1 số nhà TB có kỹ thuật tiên tiến mới thu được, nó không chỉ thể hiện quan hệ bóc lột giữa nhà tư bản và công nhân mà còn thể hiện quan hệ cạnh tranh giữa các nhà tư bản
- giá trị thặng dư siêu ngạch là động lực mạnh nhất để thúc đẩy tư bản cải tiến kĩ thuật, áp dụng công nghệ mới vào sản xuất nhằm tăng năng suất lao động.
=> chủ nghĩa tư bản chủ yếu tạo ra giá trị thặng dư tương đối song giá trị thặng dư siêu ngạch là mục đích tối thượng của bất kỳ nhà tư bản nào.
Hy vọng bài viết này hữu ích với bạn, ghé ngay website Ôn thi sinh viên để tìm cho mình lộ trình ôn tập phù hợp nhé!!
Liên hệ tương tác trực tiếp qua zalo: 0359.286.819 (chị Linh - giải quyết khó khăn môn Nguyên lý kế toán, Kế toán tài chính TẤT CẢ CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC)
💥Giải đáp FREE các câu hỏi về NGUYÊN LÝ KẾ TOÁN
💥Nhận gia sư 1-1 cấp tốc cho người mất gốc (online/offline)
💥Nhận booking giải bài tập về nhà, đề cương ôn tập , làm mẫu các đề thi (có đáp án và giải thích chi tiết)
Đọc chi tiết dịch vụ tại đây
📍 KHÔNG NHẬN THI HỘ - HỌC LÀ HIỂU BẢN CHẤT