1. Phân biệt quy phạm pháp luật và quy phạm đạo đức

ĐIỂM GIỐNG NHAU
- Đều là tập hợp những quy tắc xử sự chung, là khuôn khổ, khuôn mẫu, chuẩn mực hướng dẫn con người cách xử sự trong xã hội. Pháp luật được đặt ra không phải cho một chủ thể cụ thể hay một tổ chức, cá nhân cụ thể đã xác định được mà được đặt ra cho tất cả các chủ thể tham gia vào quan hệ xã hội do chúng điều chỉnh. Căn cứ vào các chuẩn mực đạo đức và pháp luật để các chủ thể biết mình được làm gì, không được làm gì khi ở một hoàn cảnh, điều kiện nhất định.   - Có tính phổ biến và xu hướng để phù hợp với xã hội. Đạo đức và pháp luật đều mang tính quy phạm phổ biến, là khuôn mẫu chuẩn mực trong hành vi của mỗi con người trong xã hội. Chúng có tác động đến hầu hết tất cả các lĩnh vực trong đời sống và chủ thể trong xã hội.   - Là kết quả, là đúc kết của quá trình nhận thức, phản ánh sự tồn tại và phát triển của xã hội trong những giai đoạn khác nhau. Pháp luật và đạo đức vừa chịu sự chi phối, vừa tác động tới đời sống kinh tế xã hội.   - Được thực hiện và điều chỉnh nhiều lần trong thực tế cuộc sống để phù hợp với các điều kiện, hoàn cảnh khác nhau trong xã hội. Vì ban hành ra pháp luật và các chuẩn mực đạo đức không chỉ để điều chỉnh một mối quan hệ cụ thể mà là để điều chỉnh cả một hệ thống xã hội chung.
ĐIỂM KHÁC NHAU
Tiêu chí	Quy phạm pháp luật	Quy phạm đạo đức
Cơ sở hình thành	Do nhà nước ban hành	Được đúc kết từ cuộc sống, nguyện vọng của nhân dân và được truyền tai nhau qua nhiều thế hệ
Hình thức thể hiện	Hệ thống của văn bản quy phạm pháp luật: Bộ luật, Luật, Nghị định, Thông tư,	Thể hiện thông qua dạng không thành văn như văn hoá truyền miệng, phong tục tập quán, ca dao, tục ngữ…và dạng thành văn như kinh, sách chính trị,…
Các biện pháp bảo đảm thực hiện	Pháp luật thông qua bộ máy cơ quan như cơ quan lập pháp, tư pháp, hành pháp để đảm bảo thực hiện bằng các biện pháp quyền lực nhà nước, từ tuyên truyền, phổ biến, giáo dục, thuyết phục cho đến áp dụng các biện pháp cưỡng chế của nhà nước.	Tự giác, răn đe thông qua tác động của dư luận xã hội, khen chê, lên án, khuyến khích,… Lương tâm con người.

II. Phân biệt quy phạm pháp luật và điều lệ doanh nghiệp

ĐIỂM GIỐNG NHAU
Đều là quy tắc xử sự chung
ĐIỂM KHÁC NHAU
Tiêu chí	Quy phạm pháp luật	Điều lệ doanh nghiệp
Cơ sở hình thành	Nhà nước ban hành các quy tắc xử sự mới hoặc thừa nhận các quy tắc có sẵn nâng lên thành pháp luật	Chủ doanh nghiệp/ Hội đồng quản trị lập ra từ yêu cầu quản lí nhân viên của doanh nghiệp
Phạm vi tác động	Tất cả mọi người trong xã hội	Những người hoạt động trong doanh nghiệp
Các biện pháp bảo đảm thực hiện	Cưỡng chế, giáo dục, thuyết phục	Kỷ luật (Phạt tiền, kỷ luật, chuyển công tác, thôi việc,...)
Mối quan hệ giữa QPPL và điều lệ doanh nghiệp	Quy phạm pháp luật quy định quyền, nghĩa vụ, những điều DN không được làm và trách nhiệm pháp lí nếu vi phạm	Nằm trong sự kiểm soát của nhà nước và pháp luật, không được trái với pháp luật
Hình thức	Hiến pháp, các bộ luật	Văn bản giấy, hợp đồng, bản nội quy

III. Phân biệt quy phạm pháp luật và tín điều tôn giáo

ĐIỂM GIỐNG NHAU
Tôn giáo và pháp luật đều sinh ra với tác dụng là những công cụ điều chỉnh quan hệ xã hội, chúng đều là những khuôn mẫu, chuẩn mực cho hành vi con người, vì một xã hội trật tự, ổn định và phát triển.
ĐIỂM KHÁC NHAU
Tiêu chí	Quy phạm pháp luật	Tín điều tôn giáo
Cơ sở hình thành	Do nhà nước ban hành. Thể hiện ý chí của chính quyền	Do sự thần thánh hóa, linh thiêng hóa các vấn đề của một số bộ phận người dân
Tính thống nhất	Các quy định của pháp luật luôn phải được nhận thức và thực hiện, áp dụng chính xác, thống nhất trong phạm vi hiệu lực của nó. Chính xác đến từng chi tiết, từng mô hình hành vi	Các quy định của tôn giáo luôn trong trường hợp chung chung và không thống nhất
Phạm vi	Rộng, có tác động bao trùm lên toàn xã hội, tới mọi tổ chức và cá nhân có liên quan trong xã hội	Hẹp, áp dụng đối với từng tổ chức riêng biệt
Sự điều chỉnh	Mang tính bắt buộc cưỡng chế	Mang tính tự nguyện
Số lượng	Trong một đất nước chỉ tồn tại một hệ thống pháp luật duy nhất do Nhà nước ban hành	Trong một đất nước có thể có nhiều tôn giáo khác nhau
Mục đích	Mục đích của pháp luật mang tính hiện thực	Tôn giáo là ngoài mục đích hiện thực, thường có lý tưởng cao xa hơn
Cách thức và cơ chế điều chỉnh	Pháp luật điều chỉnh các quan hệ xã hội, hành vi con người bằng cách quy định cho chủ thể tham gia các quan hệ đó các quyền và nghĩa vụ pháp lý nhất định.	Tôn giáo điều chỉnh hành vi của tín đồ của mình bằng cách quy định nghĩa vụ, bổn phận của họ, xác định cho họ những hành vi nên làm, không nên làm, cần phải làm, không được làm
Tính xác định	Hầu hết những nghĩa vụ, bổn phận của tín đồ thường không mang tính xác định một cách chặt chẽ	Cho phép, bắt buộc hay cấm đoán luôn được xác định rất rõ ràng. Để đảm bảo việc thực hiện nghĩa vụ đối với chủ thể, Nhà nước quy định các biện pháp cưỡng chế sẽ được áp dụng trong bộ phận chế tài của quy phạm pháp luật

IV. Phân biệt quy phạm pháp luật và phong tục tập quán

ĐIỂM GIỐNG NHAU
- Đều là quy tắc xử sự chung   - Là những khuôn mẫu, chuẩn mực hướng dẫn cách xử sự cho con người khi tham gia vào quan hệ xã hội nhất định, để bất kỳ ai khi ở vào điều kiện, hoàn cảnh do chúng dự liệu thì đều phải xử sự theo những cách thức mà chúng đã nêu ra  - Tiêu chuẩn để xác định giới hạn và đánh giá hành vi con người. Căn cứ vào các quy định của pháp luật, của tập quán, có thể xác định được hành vi nào là hợp pháp, hành vi nào là hợp tập quán; hành vi nào là trái pháp luật, hành vi nào là trái tập quán.   - Pháp luật và tập quán đều được đặt ra không phải cho một chủ thể cụ thể hay một tổ chức, cá nhân cụ thể mà là cho tất cả các chủ thể tham gia vào quan hệ xã hội do chúng điều chỉnh.   - Pháp luật và tập quán đều được thực hiện nhiều lần trong thực tế cuộc sống, bởi vì chúng được ban hành không phải để điều chỉnh một quan hệ xã hội cụ thể, một trường hợp cụ thể mà để điều chỉnh một quan hệ xã hội chung, tức là mọi trường hợp, khi điều kiện hoặc hoàn cảnh do chúng dự kiến xảy ra - Đều tham gia điều chỉnh các quan hệ xã hội nhằm thiết lập và giữ gìn trật tự xã hội
ĐIỂM KHÁC NHAU
Tiêu chí	Quy phạm pháp luật	Phong tục tập quán
Chủ thể ban hành	Nhà nước	Nhóm người, dân cư trong địa phương nhất định
Quá trình hình thành và phát triển	Pháp luật được hình thành thông qua 3 con đường:  +) Thừa nhận các quy tắc có sẵn nâng chúng lên thành pháp luật  +) Thừa nhận cách giải quyết một vụ việc trong thực tế rồi lấy làm khuôn mẫu cho các sự việc khác  +) Đặt ra các quy tắc xử sự mới	Tập quán lúc đầu được hình thành một cách tự phát trong cộng đồng xã hội, là thói quen ứng xử có tính chất lặp đi lặp lại
Thể hiện ý chí	Thể hiện ý chí của lực lượng cầm quyền	Thể hiện ý chí của một cộng đồng dân cư trong địa phương nhất định.
Tính quy phạm phổ biến	Có tính quy phạm phổ biến	Chỉ tác động tới một bộ phận dân cư nhất định
Tính hệ thống	Là một hệ thống các quy phạm	Không có tính hệ thống
Hình thức	Có tính xác định về hình thức	Không có tính xác định về hình thức
Phạm vi điều chỉnh	Có những quan hệ xã hội pháp luật điều chỉnh nhưng tập quán ko điều chỉnh	Có những quan hệ xã hội tập quán điều chỉnh nhưng pháp luật không điều chỉnh
Biện pháp bảo đảm thực hiện	Giáo dục, tuyên truyền, cưỡng chế, ép buộc,…bằng quyền lực nhà nước	Chủ yếu dựa trên tinh thần tự giác của những con người, không bị buộc phải thực hiện hay có những biện pháp như cưỡng chế thực hiện.