Cẩm nang tuyển sinh đại học: Hướng dẫn chi tiết cho người mới bắt đầu

 

Tổng quan: Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn tổng quan về các phương thức tuyển sinh đại học hiện nay tại Việt Nam. Bên cạnh việc giải thích chi tiết, dễ hiểu về từng phương thức, bài viết còn so sánh sự khác biệt giữa các phương thức hiện nay với 10 năm trước, đồng thời phân tích các chiến thuật nộp hồ sơ để tăng cơ hội trúng tuyển.

Nội dung:

1. Các phương thức xét tuyển đại học hiện nay

Theo thông tin từ Bộ Giáo dục và Đào tạo , hiện nay có 20 phương thức xét tuyển đại học. 5 phương thức phổ biến nhất bao gồm: 

1. Xét tuyển từ kỳ thi tốt nghiệp THPT: Đây là phương thức truyền thống và được sử dụng rộng rãi nhất. Thí sinh cần tham gia kỳ thi tốt nghiệp THPT do Bộ GD&ĐT tổ chức. Điểm thi của các môn trong tổ hợp xét tuyển sẽ được dùng để xét tuyển vào các trường đại học. Điểm sàn của phương thức này phụ thuộc vào ngành học và số lượng thí sinh đăng ký. Ví dụ: Trường Đại học Việt Nhật lấy kết quả kỳ thi tốt nghiệp THPT làm phương thức xét tuyển chính.

    

   Xét tuyển dựa trên học bạ THPT: Phương thức này xét tuyển dựa trên điểm trung bình các môn học trong học bạ THPT của thí sinh. Một số trường đại học hàng đầu như Học viện Ngoại giao, Đại học Thương mại, Đại học Văn hóa sử dụng phương thức này. Có 5 cách xét tuyển học bạ phổ biến: dựa trên điểm trung bình các môn học lớp 12, dựa trên điểm trung bình cả năm lớp 12 của 3 môn xét tuyển, dựa trên điểm trung bình của 6 học kỳ từ lớp 10 đến lớp 12, dựa trên điểm trung bình của 5 học kỳ (2 học kỳ lớp 10, 2 học kỳ lớp 11 và học kỳ 1 lớp 12), và dựa trên điểm trung bình từng môn trong tổ hợp xét tuyển.

   Xét tuyển thẳng: Dành cho các thí sinh đạt giải thưởng trong các kỳ thi học sinh giỏi quốc gia, quốc tế hoặc có thành tích xuất sắc trong học tập[5]. Ví dụ, Bộ GD&ĐT quy định xét tuyển thẳng đối với thí sinh đạt giải trong kỳ thi học sinh giỏi quốc gia, kỳ thi chọn đội tuyển quốc gia dự thi Olympic quốc tế.

   Xét tuyển dựa trên kết quả kỳ thi đánh giá năng lực: Một số trường đại học lớn như Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học Quốc gia TP.HCM tổ chức kỳ thi đánh giá năng lực riêng để xét tuyển.
   
   Xét tuyển dựa trên chứng chỉ quốc tế: Thí sinh có thể sử dụng các chứng chỉ quốc tế như IELTS, TOEIC, TOEFL, SAT... để xét tuyển vào một số trường đại học. Thí sinh cần đạt mức điểm tối thiểu theo yêu cầu của trường. Ví dụ, Đại học Việt Nhật xét tuyển dựa trên chứng chỉ IELTS từ 5.5, JLPT từ N3, TOEFL iBT từ 72.

15 phương thức xét tuyển còn lại bao gồm: xét tuyển dựa trên kết quả thi đánh giá tư duy, xét tuyển dựa trên kết quả kỳ thi riêng của trường, xét tuyển dựa trên kết quả học tập THPT và kết quả thi đánh giá năng lực, xét tuyển dựa trên kết quả học tập THPT và kết quả thi đánh giá tư duy, xét tuyển dựa trên kết quả học tập THPT và phỏng vấn, xét tuyển dựa trên kết quả học tập THPT và bài luận, xét tuyển dựa trên kết quả học tập THPT và chứng chỉ quốc tế, xét tuyển dựa trên kết quả thi đánh giá năng lực và phỏng vấn, xét tuyển dựa trên kết quả thi đánh giá năng lực và bài luận, xét tuyển dựa trên kết quả thi đánh giá năng lực và chứng chỉ quốc tế, xét tuyển dựa trên kết quả thi đánh giá tư duy và phỏng vấn, xét tuyển dựa trên kết quả thi đánh giá tư duy và bài luận, xét tuyển dựa trên kết quả thi đánh giá tư duy và chứng chỉ quốc tế, xét tuyển dựa trên kết quả thi đánh giá năng lực, chứng chỉ quốc tế và phỏng vấn, xét tuyển dựa trên kết quả thi đánh giá tư duy, chứng chỉ quốc tế và phỏng vấn.

2. Giải thích chi tiết về từng phương thức xét tuyển

Phương thức xét tuyển	Điều kiện	Quy trình	Ưu điểm	Nhược điểm
Xét tuyển dựa trên kết quả thi tốt nghiệp THPT	Tốt nghiệp THPT, đạt ngưỡng điểm sàn do trường quy định	Tham gia kỳ thi tốt nghiệp THPT, đăng ký xét tuyển trên hệ thống của Bộ GD&ĐT	Công bằng, phổ biến, nhiều cơ hội lựa chọn	Áp lực thi cử cao, kết quả phụ thuộc vào một kỳ thi duy nhất
Xét tuyển dựa trên học bạ THPT	Tốt nghiệp THPT, điểm trung bình các môn học đạt yêu cầu	Nộp học bạ, đăng ký xét tuyển theo quy định của trường	Giảm áp lực thi cử, khuyến khích học tập đều trong suốt 3 năm THPT	Cạnh tranh cao, yêu cầu điểm số học bạ tốt
Xét tuyển thẳng	Đạt các giải thưởng quốc gia, quốc tế hoặc có thành tích học tập xuất sắc	Nộp hồ sơ theo quy định của trường và Bộ GD&ĐT	Không phải thi, tiết kiệm thời gian, công sức	Chỉ tiêu hạn chế, dành cho số ít thí sinh
Xét tuyển dựa trên kết quả kỳ thi đánh giá năng lực	Tốt nghiệp THPT, đạt ngưỡng điểm do trường quy định	Đăng ký và tham gia kỳ thi đánh giá năng lực của trường	Đánh giá năng lực toàn diện hơn, giảm áp lực thi cử	Phạm vi áp dụng hạn chế, cần ôn tập kỹ kiến thức và kỹ năng
Xét tuyển dựa trên chứng chỉ quốc tế	Có chứng chỉ quốc tế với điểm số đạt yêu cầu của trường	Nộp chứng chỉ, đăng ký xét tuyển theo quy định của trường	Tạo điều kiện cho thí sinh có năng lực ngoại ngữ, mở rộng cơ hội du học	Chi phí thi chứng chỉ cao, yêu cầu trình độ ngoại ngữ tốt

 

2.1 Xét tuyển dựa trên kết quả thi tốt nghiệp THPT

• Điều kiện: Thí sinh cần tốt nghiệp THPT và đạt ngưỡng điểm sàn do trường quy định cho từng ngành.
• Quy trình: Thí sinh tham gia kỳ thi tốt nghiệp THPT, sau đó đăng ký xét tuyển trên hệ thống của Bộ GD&ĐT. Điểm chuẩn sẽ được công bố sau khi kết thúc thời gian đăng ký.
• Ưu điểm: Phương thức này công bằng, phổ biến, và mang lại nhiều cơ hội lựa chọn cho thí sinh.
• Nhược điểm: Áp lực thi cử cao, kết quả phụ thuộc vào một kỳ thi duy nhất.

2.2 Xét tuyển dựa trên học bạ THPT

• Điều kiện: Thí sinh cần tốt nghiệp THPT và có điểm trung bình các môn học đạt yêu cầu của trường.
• Quy trình: Thí sinh nộp học bạ và đăng ký xét tuyển theo quy định của trường.
• Ưu điểm: Giảm áp lực thi cử, khuyến khích học tập đều trong suốt 3 năm THPT.
• Nhược điểm: Cạnh tranh cao, yêu cầu điểm số học bạ tốt.

2.3 Xét tuyển thẳng

• Điều kiện: Thí sinh đạt các giải thưởng quốc gia, quốc tế hoặc có thành tích học tập xuất sắc theo quy định của Bộ GD&ĐT.
• Quy trình: Thí sinh nộp hồ sơ theo quy định của trường và Bộ GD&ĐT.
• Ưu điểm: Không phải thi, tiết kiệm thời gian và công sức.
• Nhược điểm: Chỉ tiêu hạn chế, dành cho số ít thí sinh.

2.4 Xét tuyển dựa trên kết quả kỳ thi đánh giá năng lực

• Điều kiện: Thí sinh cần tốt nghiệp THPT và đạt ngưỡng điểm do trường quy định.
• Quy trình: Thí sinh đăng ký và tham gia kỳ thi đánh giá năng lực của trường.
• Ưu điểm: Đánh giá năng lực toàn diện hơn, giảm áp lực thi cử.
• Nhược điểm: Phạm vi áp dụng hạn chế, cần ôn tập kỹ kiến thức và kỹ năng.

2.5 Xét tuyển dựa trên chứng chỉ quốc tế

• Điều kiện: Thí sinh cần có chứng chỉ quốc tế với điểm số đạt yêu cầu của trường.
• Quy trình: Thí sinh nộp chứng chỉ và đăng ký xét tuyển theo quy định của trường.
• Ưu điểm: Tạo điều kiện cho thí sinh có năng lực ngoại ngữ, mở rộng cơ hội du học.
• Nhược điểm: Chi phí thi chứng chỉ cao, yêu cầu trình độ ngoại ngữ tốt.

2.6 Kết hợp các phương thức xét tuyển

Một số trường cho phép thí sinh kết hợp nhiều phương thức xét tuyển khác nhau. Ví dụ, thí sinh có thể sử dụng kết hợp điểm thi tốt nghiệp THPT với chứng chỉ quốc tế để xét tuyển. Điều này giúp tăng cơ hội trúng tuyển cho thí sinh, đồng thời cho phép các trường đánh giá năng lực thí sinh một cách toàn diện hơn.  

3. So sánh với phương thức xét tuyển 10 năm trước

10 năm trước, phương thức xét tuyển đại học chủ yếu dựa vào kết quả kỳ thi tuyển sinh đại học "3 chung" do Bộ GD&ĐT tổ chức. Kỳ thi này được tổ chức đồng loạt trên cả nước với 3 môn thi chung là Toán, Văn, và một môn tự chọn theo khối thi. Tuy nhiên, kỳ thi này gây áp lực rất lớn cho thí sinh và chỉ đánh giá được một phần năng lực của các em.

Hiện nay, hệ thống tuyển sinh đã có nhiều thay đổi so với 10 năm trước. Kỳ thi tốt nghiệp THPT vẫn đóng vai trò quan trọng, nhưng không còn là "3 chung" như trước. Các trường đại học được tự chủ hơn trong việc xây dựng phương án tuyển sinh, xác định chỉ tiêu và phương thức xét tuyển. Điều này dẫn đến sự đa dạng hóa phương thức xét tuyển, tạo điều kiện cho thí sinh có nhiều lựa chọn phù hợp với năng lực và hoàn cảnh của bản thân.  

Một số điểm khác biệt đáng chú ý so với 10 năm trước:

• Tăng cường tính tự chủ của các trường đại học: Các trường được tự chủ hơn trong việc xây dựng phương án tuyển sinh, xác định chỉ tiêu và phương thức xét tuyển[6]. Điều này cho phép các trường chủ động hơn trong việc lựa chọn thí sinh phù hợp với mục tiêu đào tạo của mình. Tuy nhiên, nó cũng đòi hỏi thí sinh phải chủ động tìm hiểu kỹ thông tin tuyển sinh của từng trường.
• Đa dạng hóa phương thức xét tuyển: Bên cạnh kỳ thi tốt nghiệp THPT, thí sinh có thể lựa chọn các phương thức xét tuyển khác như xét học bạ, xét tuyển thẳng, xét tuyển dựa trên kết quả kỳ thi đánh giá năng lực, xét tuyển dựa trên chứng chỉ quốc tế. Sự đa dạng này giúp giảm áp lực thi cử cho thí sinh, đồng thời tạo điều kiện cho các em phát triển toàn diện hơn.
• Giảm áp lực thi cử: Việc đa dạng hóa phương thức xét tuyển giúp giảm áp lực thi cử cho thí sinh, tạo điều kiện cho các em phát triển toàn diện hơn. Thí sinh có thể lựa chọn phương thức phù hợp với năng lực và sở thích của mình, thay vì chỉ tập trung vào một kỳ thi duy nhất.
• Nâng cao chất lượng đầu vào: Các trường đại học có thể lựa chọn những thí sinh phù hợp nhất với yêu cầu đào tạo của mình thông qua các phương thức xét tuyển khác nhau. Điều này giúp nâng cao chất lượng đầu vào của các trường, từ đó nâng cao chất lượng đào tạo.
• Ảnh hưởng của COVID-19: Đại dịch COVID-19 đã tác động đến quá trình tuyển sinh đại học trên toàn cầu, bao gồm cả Việt Nam. Nhiều trường đã điều chỉnh phương thức xét tuyển, tăng cường hình thức xét tuyển trực tuyến, và linh hoạt hơn trong việc xem xét hồ sơ của thí sinh.
• Xu hướng giảm vai trò của điểm thi chuẩn hóa: Trên thế giới, điểm thi chuẩn hóa như SAT, ACT đang dần mất đi vai trò quan trọng trong tuyển sinh đại học. Xu hướng này có thể ảnh hưởng đến Việt Nam trong tương lai, khi các trường đại học có thể xem xét giảm bớt sự phụ thuộc vào điểm thi tốt nghiệp THPT và tập trung hơn vào đánh giá năng lực toàn diện của thí sinh.
• Sự cạnh tranh ngày càng tăng: Cùng với sự phát triển kinh tế - xã hội, nhu cầu học đại học ngày càng tăng, dẫn đến sự cạnh tranh gay gắt hơn để vào các trường đại học hàng đầu. Thí sinh cần chuẩn bị kỹ lưỡng hơn về học tập, hoạt động ngoại khóa, và kỹ năng mềm để có thể cạnh tranh thành công.
• Trường tư thục song ngữ: Sự phát triển của các trường tư thục song ngữ K-12 đang tạo ra một nguồn thí sinh mới cho các trường đại học. Các thí sinh này thường có lợi thế về ngoại ngữ và kỹ năng mềm, tạo ra sự cạnh tranh mới trong tuyển sinh đại học.

4. Chiến thuật nộp hồ sơ

Để tăng cơ hội trúng tuyển vào đại học, thí sinh cần có chiến thuật nộp hồ sơ thông minh. Dưới đây là một số gợi ý:

• Lựa chọn phương thức xét tuyển phù hợp: Cân nhắc kỹ năng lực học tập, điểm số, chứng chỉ, sở thích và nguyện vọng của bản thân để lựa chọn phương thức xét tuyển phù hợp nhất. Ví dụ, nếu bạn có điểm trung bình các môn học cao và học lực ổn định, bạn có thể cân nhắc phương thức xét tuyển học bạ. Nếu bạn có chứng chỉ quốc tế với điểm số cao, bạn có thể lựa chọn phương thức xét tuyển dựa trên chứng chỉ quốc tế.
• Sắp xếp thứ tự ưu tiên các nguyện vọng: Nên ưu tiên các nguyện vọng theo thứ tự từ cao xuống thấp, dựa trên sở thích, năng lực và khả năng trúng tuyển. Việc sắp xếp này rất quan trọng vì hệ thống tuyển sinh hiện nay chỉ cho phép thí sinh trúng tuyển vào một nguyện vọng duy nhất.
• Chuẩn bị hồ sơ đầy đủ và chính xác: Đảm bảo hồ sơ đầy đủ các giấy tờ cần thiết, thông tin chính xác và đúng thời hạn. Hồ sơ thiếu sót hoặc sai lệch có thể khiến bạn bị loại khỏi quá trình xét tuyển.
• Tìm hiểu kỹ thông tin về trường và ngành học: Nghiên cứu kỹ về chương trình đào tạo, môi trường học tập, cơ hội việc làm... của trường và ngành học mà bạn quan tâm. Bạn có thể tham khảo website của trường, các ấn phẩm tuyển sinh, hoặc trao đổi với các anh chị sinh viên đang học tại trường.
• Tham khảo ý kiến của thầy cô, người thân và các anh chị đi trước: Lắng nghe những chia sẻ kinh nghiệm từ những người có kinh nghiệm để có quyết định đúng đắn. Các nền tảng kết nối với các anh/chị đi trước
• Cơ hội việc làm sau tốt nghiệp: Khi lựa chọn trường đại học, thí sinh cũng nên cân nhắc đến cơ hội việc làm sau tốt nghiệp. Các trường có mối liên kết chặt chẽ với doanh nghiệp, có chương trình thực tập tốt sẽ giúp sinh viên có lợi thế hơn khi tìm kiếm việc làm.
• Du học: Đối với những thí sinh có nguyện vọng du học, việc chuẩn bị hồ sơ và lựa chọn trường cần được thực hiện kỹ lưỡng hơn. Thí sinh cần tìm hiểu kỹ về yêu cầu đầu vào, chương trình học, chi phí, và các thủ tục liên quan đến visa, chỗ ở...

5. Các yếu tố khác ảnh hưởng đến tuyển sinh

Ngoài các phương thức xét tuyển chính, còn có một số yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến quyết định tuyển sinh của các trường đại học, đặc biệt là đối với các chương trình có tính cạnh tranh cao.

• Hoạt động ngoại khóa: Các hoạt động ngoại khóa thể hiện sự năng động, tinh thần trách nhiệm, và kỹ năng làm việc nhóm của thí sinh.
• Bài luận: Bài luận cá nhân cho phép thí sinh thể hiện cá tính, suy nghĩ, và mục tiêu của bản thân.
• Thư giới thiệu: Thư giới thiệu từ giáo viên hoặc người có uy tín có thể cung cấp thêm thông tin về năng lực học tập, phẩm chất và tiềm năng của thí sinh.

Thí sinh cần chú trọng đến các yếu tố này để tạo ấn tượng tốt với hội đồng tuyển sinh.

6. Nguồn thông tin chính thống

Thí sinh có thể tra cứu thêm thông tin về các phương thức xét tuyển đại học tại các nguồn sau:

• Website của Bộ Giáo dục và Đào tạo: https://moet.gov.vn
• Website của các trường đại học
• Các cổng thông tin tuyển sinh uy tín
• Các ấn phẩm tuyển sinh chính thức của Bộ GD&ĐT

Hệ thống tuyển sinh đại học hiện nay đã có nhiều thay đổi tích cực so với 10 năm trước. Việc đa dạng hóa phương thức xét tuyển, tăng cường tự chủ cho các trường đại học, và giảm áp lực thi cử là những điểm đáng ghi nhận. Tuy nhiên, thí sinh cũng cần phải chủ động hơn trong việc tìm hiểu thông tin, lựa chọn phương thức xét tuyển phù hợp, và chuẩn bị hồ sơ kỹ lưỡng để có thể trúng tuyển vào ngôi trường mơ ước.

Bên cạnh việc tập trung vào điểm số, thí sinh cũng cần chú trọng phát triển toàn diện về kiến thức, kỹ năng, và các hoạt động ngoại khóa. Việc lựa chọn ngành học và trường đại học phù hợp với năng lực, sở thích, và định hướng nghề nghiệp cũng là yếu tố quan trọng quyết định sự thành công trong tương lai.